Adam Redzik

Od śmierci dr Leszka Allerhanda minęło dwa lata

2020-04-03 12:00:00
A czas jak rzeka płynie... Przed dwoma laty po ciężkiej chorobie zmarł dr Leszek Allerhand (1931-2018). Bardzo Go brakuje...

Mijają dwa lata od odejścia Leszka... [*]

 

 

Przed ponad trzema laty we Lwowie 

 

 

 

 

... w Zkopanem

 

 

 

W kwietniu 2016 r. w Zakopanem 

 

 

 

 

Dr Leszek Allerhand (1931–2018)

 

Trzeciego kwietnia br. odszedł dr Leszek Allerhand. Ubył nam ktoś bardzo bliski...
W 2011 r. w posłowiu do drugiego wydania Jego książki pt. Zapiski z tamtego świata napisano: „W Zakopanem [Leszek Allerhand] cieszy się estymą. Jako lekarza chorób wewnętrznych i ordynatora poznał Go niemal każdy mieszkaniec, a i wielu wczasowiczów”.
Pod Giewontem osiedlił się̨ w 1962 r. w związku z podjęciem pracy w zakopiańskim szpitalu. Choć losy związał z Podhalem, to w sercu pozostał, jak mówił, na zawsze „dzieckiem Lwowa”. Był nim dosłownie. We Lwowie spędził pierwsze siedem szczęśliwych lat życia. Tam też przeżył wojnę̨, okupację sowiecką, niemiecką, koszmar Holokaustu.
Może dziwić, że w „Palestrze” publikujemy wspomnienie nie o adwokacie, a o doktorze medycyny. Był to jednak wyjątkowy lekarz, współzałożyciel prawniczego Instytutu Allerhanda. Mawiał, że gdyby nie stalinizm, to pewnie byłby – jak wybitny dziadek i jak ojciec – adwokatem.
Leszek Allerhand urodził się 1 października 1932 r. (taką datę̨ miał w dokumentach, ale bliscy wiedzieli, że jest o rok starszy) we Lwowie jako jedyne dziecko w rodzinie adwokata dr. Joachima Allerhanda (1897–1970) – syna wybitnego uczonego, profesora Maurycego Allerhanda (1868–1942) – oraz Zinajdy z Rubinsteinów (1908–1978).
Pierwsze lata życia upłynęły Mu beztrosko, aż do września 1939 r., do okupacji sowieckiej. Już wówczas zarówno dziadek, jak i ojciec doświadczyli zła. Najgorsze przyszło jednak w lipcu 1941 r., kiedy to Allerhandom odebrano mieszkanie przy ul. Jagiellońskiej, a niedługo potem zmuszono do przeniesienia do getta, do kamienicy przy ul. Zamarstynowskiej 58. Holokaust pochłonął życie ukochanego Dziadka Maurycego, Babci Sary, cioci Maryli, kuzynów Ali i Józka Fellerów. Z licznej rodziny przeżyli cudem tylko syn Profesora z synową i wnuczek Leszek. Zagłada pochłonęła bliskich, ale nie Jego pamięć. Kiedy spacerowaliśmy z Leszkiem Allerhandem śladami dawnych czasów, podziwialiśmy, jak świetnie pamięta topografię miasta swojego dzieciństwa, w którym – jak mówi – zmieniły się̨ tylko nazwy ulic.
Po traumatycznych przeżyciach okupacji wyjechał z rodzicami do Krakowa. Tam ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki. Podczas pamiętnej rozmowy po maturze Ojciec, który był adwokatem, wraz z zaprzyjaźnionym prof. Kazimierzem Przybyłowskim, ostatnim dziekanem Wydziału Prawa UJK we Lwowie, nie zachęcali Leszka do studiowania stalinowskiego prawa. On sam nie czuł zresztą̨ do tego szczególnego powołania. Wybrał medycynę, ale – jak wspominał – złe pochodzenie (inteligenckie) utrudniało mu skutecznie przyjęcie na studia. Po kilku nieudanych próbach, w kolejnej ankiecie personalnej, nie wpisał, że ojciec jest adwokatem, ale „robotnikiem prawniczym”, co wywołało uśmiech wśród członków komisji. „Wymogi formalne zostały spełnione” – „pochodzenie robotnicze”.
Studia rozpoczął jeszcze na Wydziale Lekarskim UJ, ale ukończył w 1956 r. już w Akademii Medycznej w Krakowie. Następnie został asystentem w Trzeciej Klinice Chorób Wewnętrznych w Krakowie i stypendystą Ministerstwa Zdrowia w Studium Szkolenia Kadr Lekarskich. W 1961 r. uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim stopień doktora nauk biologicznych. Wkrótce związał się z Aliną Towarnicką, narciarką, a w przyszłości także artystką osiągającą sukcesy w malarstwie na szkle. W tym czasie przyjechał do Zakopanego.
Przez wiele lat Leszek Allerhand był lekarzem kadry narodowej biegaczy i biegaczek Polskiego Związku Narciarskiego. Przez ponad pół wieku godnie reprezentował współczesną̨ Polskę̨ nie tylko na igrzyskach olimpijskich, ale także wśród bardzo licznych znajomych i przyjaciół rozsianych po całym świecie. Atmosfera ich góralskiej chaty w Witowie jest obecna we wspomnieniach znajomych i wielu wybitnych gości, których wizyta w Krakowie czy Zakopanem nie mogła się obyć bez odwiedzin „u Allerhandów”.
Współtworzył Stowarzyszenie Dzieci Holokaustu w Polsce oraz Instytut Allerhanda. Był z nami od początku jako jeden z fundatorów, przyjaciel i dobry duch Instytutu, łącznik z dawnymi czasami i tamtym Lwowem.
W ostatnich latach, oprócz zainteresowań muzyką poważną, narciarstwem i turystyką, poświęcił się rodzinnemu Lwowowi oraz pamięci Dziadka, redagując niemal cudem ocalałe jego zapiski z lat okupacji i uzupełniając je swoimi wspomnieniami, które spisał w latach 2001–2002 i uzupełnił (przed drugim wydaniem Zapisków z tamtego świata) na przełomie 2010 i 2011 roku. Przeżyciom doby Holokaustu oraz Dziadkowi Maurycemu poświecił też dwa filmy. Pierwszy, zrealizowany w 2004 r. pt. Pasja życia, otrzymał specjalne wyróżnienie na 2. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym „Żydowskie Motywy”, który odbył się w Warszawie w dniach 19–24 maja 2005 r. Drugi, pt. Zapiski z tamtego świata, zrealizowany został w 2007 r. W 2010 r. wydał bogato ilustrowaną monografię pt. Żydzi Lwowa. Opowieść. W ostatnim roku życia napisał przepięknie wzruszającą przedmowę̨ do przygotowywanej monografii Maurycego Allerhanda, która – mamy nadzieję – ukaże się w czerwcu.
Deklarował zawsze skromnie, że nie posiada doświadczenia literackiego, sugerując podejście do jego tekstów z wyrozumiałością̨. Tymczasem każdy, kto przeczyta wspomnienia lub opowieść Żydzi Lwowa, zostanie urzeczony bogactwem języka i umiejętnością̨ oddziaływania na czytelni- ka. Miał rację zaprzyjaźniony z dr. Allerhandem śp. ojciec Stanisław Musiał SJ, pisząc o „zniewalającej piękności (...) tekstu, i to przy opisie rzeczy strasznych”. Gdy pracowaliśmy (AR) nad albumem Żydzi Lwowa, wielokrotnie wzruszałem się, opracowując kolejne fragmenty, nawet jeśli czytałem je już wcześniej, szczególnie zaś ujmowało zakończenie owego dzieła:
„Po wielu, wielu latach odbyłem wędrówkę̨ po tych uliczkach i placach. Potykałem się o te same dziury na chodnikach i jezdniach, co przed wielu laty, oglądałem odpadające tynki, odsłaniające mozaikę̨ starych kamiennych murów, wspinałem się po połamanych schodach, trzymając się̨ nieistniejących poręczy, patrzyłem na zrujnowane podwórza. Mijając Plac Wekslarski, zauważyłem, że kram «cioci Kenci», sprzedającej kiedyś́ ciepłe bułki z mlekiem, jest nadal zamknięty, a na żelaznej bramie kramu zawieszono kłódkę̨. Szabatowej ciszy, piątkowej świecy i chasyda spieszącego na modlitwę̨ nie spotkałem” (Żydzi Lwowa, s. 214).
10 kwietnia o 12.00 Leszek Allerhand spoczął na zawsze pod Giewontem, w ukochanym Zakopanem, na cmentarzu przy ul. Nowotarskiej. W ostatniej drodze towarzyszyli Mu Żona Alina, przyjaciele, sąsiedzi i liczni znajomi... Zagrała góralska kapela... Pięknymi słowy pożegnał Go ks. Józef Polak SJ...
Spoczywaj w pokoju, Przyjacielu! R.I.P.


Adam Redzik, Wojciech Rogowski


[pierwotna publikacja: „Palestra” 2018, nr 5, s. 139-141.

 

 

Z Leszkiem wspólnie pracowaliżmy nad wydaniem drugim  Zapisków z tamtego świata

 

 

 

 

oraz nad książką dla Małżonki - Pani Ali