Iustitia i Prudentia - pożegnanie z "Palestrą"

W październiku zakończyłem kilkunastoletnią pracę w redakcji "Palestry". We wdzięcznej pamięci zachowam redaktorów naczelnych: adw. Stanisława Mikke (1947-2010) oraz adw. Czesława Jaworskiego (1934-2018), z którymi miałem zaszczyt redagować "pismo Adwokatury Polskiej" od grudnia 2005 r.  Byli to adwokaci, których nie sposób zapomnieć, którzy wyznaczali standardy i byli sumieniem nie tylko Adwokatury.

Wspomnienie adw. Stanisława Mikke

- w Polskim Radio

- w "Palestrze"

- "Rany Boskkie...", "Palestra" nr 4/2010

Wspomnienie adw. Czesława Jaworskiego

- w "Dzienniku Gazecie Prawnej"

- w "Palestrze" (nr 10/2018)

Na pożegnanie zamieściłem w "Palestrze" krótki tekst o cnotach ważnych dla każdego prawnika, będących też drogowskazem dla każdego, szczególnie w trudnych czasach. Jest to jednocześnie komentarz do okładki "Palestry" nr 10/2018

Iustitia i Prudentia

Iustitia i Prudentia – rycina z serii Personifikacje ośmiu cnót w niszach, miedzioryt o wymiarach 328 × 241, ze zbiorów Gabinetu Rycin Biblioteki Naukowej
PAU i PAN w Krakowie. Jego autorem jest Maarten de Vos (1532–1603), który inspirował się pracą Hansa Collaerta (ok. 1530–1581). Dzieło powstało w Antwerpii pomiędzy 1572
a 1600 rokiem.

Iustitia stanowi  personifikację  sprawiedliwości, Prudentia zaś roztropności, rozwagi,  ostrożności  (w  klasycznej  łacinie prudentia to  też  wiedza, znajomość  czegoś).Chrześcijaństwo podniosło obie cnoty do rangi kardynalnych.

Podpisy pod alegoriami głoszą:
Justitia utilibus Rectum preponere suadet | Lex cui mandatis Imperiosa subest.
Multiplici vigilans Prudentia venit ab usu |laetaque sincere gaudia mentis habet.

Frazę  otwierającą  skopiowano  z  poematu  Klaudiana  pt.  „O  II  Konsulacie  Flawiusza
Stylichona” (2.22.110). Napisano w niej: Sprawiedliwość pomaga dokonywać dobrych wyborów. Dodany  fragment  o Lex  należy  przetłumaczyć  jako  uzupełnienie  wywodu  Klaudiana:
a prawo jest nakazem władcy lub że prawo jest efektem polityki państwa. Sens podpisu wskazuje, że prawo jest kategorią niższą i winno być egzemplifikacją sprawiedliwości – niezmienna
sprawiedliwość winna być drogowskazem dla prawodawców, choć ulegają oni też innym czynnikom.

Drugi z podpisów dosłownie brzmiałby: Wielu uczy się roztropności w praktyce, a zaiste wielka  radość  z  owej  mądrości.  Podpis  należałoby  więc  dziś  odczytać  jako  wskazówkę,
że Roztropność  jest  efektem  doświadczenia  i  z  czasem  powodem  do  prawdziwej  radości  lub bardziej opisowo: powodem prawdziwej satysfakcji jest roztropność, której wielu uczy się przez
doświadczenie.
Zaskakująca   może   wydać   się   symbolika   obu   przedstawień. Iustitia   klasycznie w  prawej  ręce  trzyma  miecz,  ale  w  lewej  nie  ma  wagi,  lecz  kamienne  płyty  Dekalogu.
Z kolei Prudentia przypomina nam ciekawą, choć w tamtych czasach typową, symbolikę roztropności: w prawej ręce trzyma węża, który nie jest tu symbolem zdrady i grzechu,
ale  właśnie  wyważenia  i  zdrowej  ostrożności  (por.  Mt.  10.16).  W  lewej  ręce  dzierży lustro, które tym razem nie stanowi symbolu próżności, ale wiąże się z odblaskiem Bożej
mądrości (por. Ks. Mądr. 7.24–27) – jest ona darem lub efektem życiowego doświadczenia, bo „Bóg doświadcza, tych, których miłuje”.

Napisy  pod  wspólną  ryciną  Sprawiedliwości  i  Roztropności  –  które  spoglądają  na siebie ze swoich nisz – wskazują na rolę roztropności w rozważnym zarządzaniu ziemską
sprawiedliwością, która jest domeną władcy.

Za pomoc w odczytaniu podpisów oraz konsultację dziękuję prof. Maciejowi Jońcy.

AJR

Przygotowałem też numer 11/2018 (z okładką) oraz część numeru 12.